GEÇİCİ (PEŞİN) VERGİ
Soru1: Geçici vergi nedir?
Geçici vergi, gelir (ticari
kazanç sahipleri ile serbest meslek erbabı) ve
kurumlar vergisi mükelleflerinin cari
vergilendirme dönemlerinin gelir ve kurumlar
vergisine mahsuben üçer aylık kazançları
üzerinden hesaplanarak
ödenen bir peşin vergi
uygulamasıdır.
GVK'nun mükerrer 120. maddesine göre Ticari kazanç sahipleri (basit
usulde vergilendirilenler hariç) ve
serbest meslek erbabı cari vergilendirme döneminin gelir vergisine mahsup
edilmek üzere VUK hükümlerine göre
(indirim, istisnalar ve değerleme hükümleri de dikkate alınarak) belirlenen
ilgili hesap döneminin üçer aylık kazançları
üzerinden % 15 oranında geçici vergi öderler.
Geçici vergi matrahının hesaplanmasında dönem sonu mal stoklarının
değeri kayıtlar üzerinden tesbit edilir. Hesaplanan geçici vergi, üç aylık
dönemi izleyen ikinci ayın 14. günü akşamanı
kadar bağlı olunan vergi dairesine beyan edilir. Aynı dönem içinde tevkif yolu
ile ödenen gelir vergisi hesaplanan
geçici vergiden mahsup edilir.
Bir önceki hesap döneminde üçer aylık dönemler halinde tahakkuk
ettirilerek tahsil edilen geçici vergi yıllık
beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilir. Mahsup
edilemeyen tutar mükellefin diğer vergi
borçlarına mahsup edilir. Bu mahsuplara rağmen kalan geçici vergi tutarı o yılın
sonuna kadar yazılı olarak talep edilmesi
durumunda mükellefe iade edilir.
Kurumlar Vergisi mükellefleri KVK'nun 25. maddesine göre dönemler
itibariyle tesbit edilen kurum kazancının
% 20'i
oranında geçici vergi öderler.
Soru2: Hangi kazançlar geçici verginin
kapsamına girer?
Basit usulde
vergilendirilenler hariç, ticari kazanç
sahipleri, serbest meslek erbabı ve kurumlar
vergisi mükellefleri
cari vergilendirme
döneminin gelir vergisine mahsup edilmek üzere
geçici vergi ödemektedirler. Adi ortaklıklar ve
kollektif şirketler ile adi komandit şirketler
ortaklık olarak gelir veya kurumlar vergisi
mükellefi olmadıklarından geçici
vergi mükellefi
de değildirler. Ancak adi ortaklıklar ile
kollektif şirketlerde ortakların, komandit
şirketlerde komandite
ortakların şirketten
aldıkları kazançlar, şahsi ticari veya mesleki
kazanç sayıldığından geçici verginin konusuna
girmektedir.
Yıllara sari inşaat ve onarma işi
yapan mükellefler ile noter bulunmayan yerlerde
Adalet Bakanlığınca geçici yetkili noter
yardımcısı olarak görevlendirilenler, bu
kazançları dolayısıyla geçici vergi
ödemeyeceklerdir. Ancak, söz konusu mükellefler,
yıllara sari inşaat ve onarma veya geçici
yetkili noter yardımcılığı işlerinden elde
ettikleri kazançları dışında kalan ticari veya
mesleki kazançları için geçici vergi ödemek
zorundadırlar. Zirai kazançlar, ücret, menkul ve
gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve
iratlar geçici vergi kapsamında değildir.
Soru3: Yeni işe başlayan, işi bırakan ve
tasfiyeye giren mükelleflerde geçici vergi nasıl
uygulanacaktır?
Yeni işe başlayan
mükellefler, faaliyete başladıkları tarihin
içinde bulunduğu geçici vergi döneminden
itibaren
geçici vergi ödemeye başlayacaklardır.
İşin bırakılması halinde ise işin bırakıldığı
tarihi içeren dönemden
sonraki dönemler için
geçici vergi beyannamesi verilmeyecektir.
Ticaret siciline tescil edilerek tasfiyeye giren
kurumlar
tasfiyeye girdikleri tarihi ihtiva eden
geçici vergi dönem kazançları üzerinden geçici
vergi ödeyecekler, bu dönemden
sonra geçici
vergi beyannamesi vermeyeceklerdir. Birleşme ve
devir hallerinde, birleşme ve devir tarihi
itibarıyla hukuki
varlığı sona eren kurumların
birleşme karı veya devir tarihine kadar elde
ettiği kazançlar için 15 gün içinde beyanname
verilmesi gerektiğinden, hukuki varlığı sona
eren kurumlar, birleşme ve devir tarihinin
içinde bulunduğu dönemler için
geçici vergi
beyannamesi vermeyeceklerdir.
Soru4. Geçici vergiye esas kazanç nasıl
tespit edilecektir?
Mükellefler,
öncelikle ilgili
hesap döneminin 3, 6, 9 ve 12 aylık mali
tablolarını esas alarak ilgili geçici vergi
dönem kazancını, Gelir Vergisi Kanununun
mükerrer 120 inci maddesi hükmüne göre
belirleyeceklerdir. Ayrıca, geçici vergiye
ilişkin kazançların tespitinde dönemsellik
esasına uyulması ve Vergi Usul Kanununun
değerlemeye ilişkin hükümlerinin dikkate
alınması gerekmektedir.
VERGİNİN ( BEYANNAMENİN ADI) |
BEYANNAME
VERME SÜRESİ |
ÖDEME SÜRESİ |
YASAL DAYANAK |
|
|
|
|
GEÇİCİ VERGİ
BEYANNAMESİ
(01-03 Dönemi)
|
14 Mayıs
Akşamına Kadar
|
17 Mayıs Akşamına Kadar
|
5615 S.K. 10.Madde
|
GEÇİCİ VERGİ
BEYANNAMESİ
(04-06 Dönemi)
|
14 Ağustos'a Kadar
|
17 Ağustos Akşamına Kadar
|
5615 S.K. 10.Madde
|
GEÇİCİ VERGİ
BEYANNAMESİ
(07-09 Dönemi)
|
14 Kasım'a Kadar
|
17 Kasım Akşamına Kadar
|
5615 S.K. 10.Madde
|
GEÇİCİ VERGİ
BEYANNAMESİ
(10-12 Dönemi
|
14 Şubata Kadar
|
17 Şubat Akşamına Kadar
|
5615 S.K. 10.Madde
|
BİLANÇO USULUNE GÖRE MUHASEBE KAYITLARI
________________________
/
_______________________
193
PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR
2.000,00
193.05 Geçici Vergiler
100 KASA
2.000,00
Geçici verginin ödenmesi
________________________
/
_______________________
Ödenecek geçici
vergiden aynı dönemde ödenmiş bulunan vergi tevkifatının mahsup edilmesi
durumunda:
________________________
/
_______________________
193
PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR
3.100,00
193.05 Geçici Vergiler
3.100,00
360 ÖDENECEK
VERGİ VE FONLAR
3.100,00
360.01 Ödenecek Gelir Vergisi
Ödenecek geçici vergilerin tahakkuku
________________________
/
_______________________
________________________
/
_______________________
360
ÖDENECEK VERGI VE FONLAR
2.000,00
360.01 Ödenecek Gelir Vergisi
193 PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE
FONLAR
2.000,00
193.06 Serbest Meslek Stopajı
Vergi stopajının geçici vergiden mahsubu
________________________
/
_______________________
şeklinde yevmiye
maddesi yazılacaktır.
Şahıs işletmelerinde gelir vergisi fırma sahiplerine ait olduğundan
ödenen geçici vergilerin izlenmesi
için açılan
geçici vergiler hesabının dönem sonunda fırma
sahiplerinin hesaplarına devredilerek kapatılması uygun olur.
________________________
/
_______________________
131
ORTAKLARDAN ALACAKLAR
5.300,00
193 PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE
FONLAR
5.300,00
193.05 Geçici
Gelir Vergisi
5.300,00
Ödenen geçici verginin Firma sahiplerinin
hesabına devri
________________________
/
_______________________
Kurumlarda ise ödenen geçici vergiler dönem sonunda tahak
kuk eden kurum kazancından düşülür.
Dönem karından
ayrılacak olan vergi ve yasal yükümlülükler 691 kodlu hesaba borç,
370 kodlu
hesaba alacak olarak kaydedilir.
________________________
/
_______________________
691
DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL
YÜKÜMLÜLÜKLER KARŞILIĞI
9.900,00
370 DÖNEM KARI
VERGİ VE DİĞER
YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER KARŞILIĞI
9.900,00
370.01
Kurumlar Vergisi
9.000,00
370.02
Kurumlar Vergisi Fonu
900,00
Dönem
karından ayrılan vergi ve yükümlülüklerin
Borç hesabına devri
________________________
/
_______________________
370 kodlu hesap dönem sonunda bilançonun pasifinde yer alır. Peşin ödenen
vergiler ve fonlar dönem sonunda
371 kodlu hesaba aktarıldığında:
________________________
/
_______________________
371
DÖNEM KARININ PEŞİN ÖDENEN VERGİ
VE DİĞER
YÜKÜMLÜLÜKLERİ
6.100,00
371.01 Kurumlar Vergisi
6.100,00
193 PEŞİN ÖDENEN VERGİLER
VE FONLAR
6.100,00
193.05
Geçici Kurumlar Vergisi
6.100,00
Peşin ödenen vergi ve fonların ilgili
hesaba devri
________________________
/
_______________________
şeklinde yevmiye maddesi
yazilacaktır.
.
371 kodlu hesap bilançonun pasifinde 370 kodlu hesabın altında eksi
işaretli olarak yer alacaktır.
Vergi tahakkukunun kesinleşmesinden sonra 370 ve 371 kodlu hesaplar
birbirine mahsup edilir,
370 kodlu hesabın
bakiyesi 360 kodlu hesaba aktarılır.
________________________
/
_______________________
370
DÖNEM KARI VERGİ VE DiĞER
YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER KARŞILIĞI
9.900,00
370.01 Kurumlar Vergisi
9.000,00
370.02 Kurumlar Vergisi Fonu
900,00
371 DÖNEM KARININ PEŞİN ÖDENEN
VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLERİ
6.100,00
371.01 Kurumlar Vergisi
6.100,00
360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR
3.800,00
360.08 Öd. Kurumlar Vergisi
2.900,00
360.09 Öd. Kur.Vergisi Fonu
900,00
Peşin ödenen vergilerin karşılık
hesabından mahsubu
________________________
/
_______________________
««« Pratik Bilgiler 2011
|